Waarom ik voor de brede weg gekozen heb
‘De Brede Weg’ verwijst naar een passage uit Mattheüs, een van de boeken uit het nieuwe testament, het tweede deel van de bijbel. In deze passage houdt Jezus een toespraak waarin hij zijn leer uiteenzet voor zijn leerlingen, gezeten op een berg. Daar zegt hij volgens de tekst het volgende:
Ga binnen door de nauwe poort, want wijd is de poort en breed is de weg die naar het verderf leidt, en velen zijn er die daardoor naar binnen gaan; maar de poort is nauw en de weg is smal die naar het leven leidt, en weinigen zijn er die hem vinden.
Mattheus 7:13-14 (HSV)
Deze passage heeft talloze kunstenaars en illustratoren geïnspireerd. Eén afbeelding van de brede en de smalle weg die eruit springt voor mij. Op de reformatorische basisschool die ik bezocht, hing deze plaat in meerdere klaslokalen en ik zal de afbeelding ongetwijfeld op veel andere plaatsen gezien hebben.
Interessant genoeg stamt deze plaat van origine uit Duitsland. Het is gebaseerd op een tekening gemaakt door de Duitse diacones Charlotte Reihlen uit het jaar 1867. Na een aantal catastrofale gebeurtenissen in het jaar daarvoor, voelde ze zich geroepen haar medemensen tot inkeer en boete aan te sporen.
Ze gaf opdracht om van haar tekening een lithografie (een drukvorm) te maken zodat de afbeelding gemakkelijk verspreid kon worden.
De prent vond datzelfde jaar nog zijn weg naar Nederland, waar hij vertaald en verkocht werd door een Amsterdamse uitgever. De eerste uitgave in kleur verscheen rond 1980. Vanaf 1921 werd de prent in verschillende talen uitgegeven.
Een vaak gehoorde uitleg bij deze passage, een die ik zelf talloze keren gehoord heb tijdens mijn reformatorische opvoeding, was dat er twee keuzes in het leven zijn: Aan de ene kant de brede weg die gevuld is met ‘wereldse’ praktijken die mooi en verleidelijk lijken maar die naar ‘de hel’ leidt. Aan de andere kant de smalle weg die niet makkelijk begaanbaar is en vol moeilijkheden zit, maar die naar ‘de hemel’ leidt.
Dit is wat je op de prent terugziet, zij het in een gedateerde vorm die voor de beschouwer van de 21e eeuw niet meer zo tot de verbeelding spreekt.
Deze prent verbeeldt voor mij het zwart-wit denken waar ik mee opgegroeid ben. Er zijn twee opties: de hemel of de hel. Er is geen derde weg.
Inmiddels is deze uitleg, samen met deze plaat, zo met de christelijke leer vergroeid geraakt dat het bij de canon lijkt te horen. En dat terwijl de tekst heel kort is en mijns inziens niet zo geïnterpreteerd hoeft te worden. Wat is immers ‘het verderf’ en wat is ‘het leven’?
Ik begrijp dat dit binnen de christelijke traditie gemakkelijk als de hemel en de hel aangeduid kan worden, maar klopt dit wel?
Wat als Jezus het had over de weg van de minste weerstand die niet altijd de beste keuze blijkt te zijn, terwijl als je naar alternatieven zoekt wellicht een andere, minder voor de hand liggende optie vindt die een betere uitkomst heeft?
Zomaar een gedachte.
Op de prent lopen de twee wegen steeds verder uit elkaar. Het lijkt eenrichtingsverkeer. Als je eenmaal een keuze gemaakt hebt, kun je dan nog wel terug?
Ik wandelde op de smalle weg, naar mijn ervaring dichtbij god. Tot die weg te nauw werd en er geen ruimte meer was voor wie ik ben. Tot die weg van mij eiste zelfs datgene achter te laten wat, zo werd me verteld, god mij zelf gegeven had: mijn identiteit, mijn mens-zijn, mijn verlangens, mijn dromen.
Ik verlangde niet naar de verleidingen van de brede weg maar naar de mogelijkheid om te zijn wie ik ben. Om antwoorden te vinden in het grijze gebied van het leven waar zwart-wit denken geen toegang toe geeft, terwijl dat juist onze dagelijkse realiteit is.
Voor mij staat de brede weg voor de vrijheid om te kunnen zeggen dat ik niet overal een antwoord op heb, en dat ik dat niet hoef te hebben. En daar vreugde in te vinden. Niet meer te moeten maar te mogen.
Om eindelijk te leven, en niet langer te overleven.
Meer informatie:
https://bawue.museum-digital.de/object/3600 - Catalogus van het Baden-Würtenbergmuseum met de prent
https://pictureswithamessage.com/78/cat78.htm - Hoe de prent zijn weg naar Nederland en Amerika vond
https://www.elk-wue.de/service/gedenktage/gedenktage-2018/charlotte-reihlen - Charlotte Reihlens religieuze achtergrond
https://de.wikipedia.org/wiki/Charlotte_Reihlen - Algemene informatie over Charlotte Reihlen en haar prent
Afbeelding van Wikipedia